„Licencja” w przypadku oprogramowania oznacza regulację prawną określającą warunki i zakres używania danego programu oraz zasady uiszczenia płatności. Obecnie praktykuje się kilka rodzajów licencji, m.in. licencje jednostanowiskowe lub grupowe (dla kilku stanowisk w obrębie firmy, szkoły). Spotykamy również licencje freeware – obejmują darmowe oprogramowanie, oraz licencje shareware – dotyczą programów dystrybuowanych za darmo na określony okres czasu, co ma zachęcić użytkowników do późniejszego zakupu. Istnieje również inna forma dystrybucji oprogramowania – w ramach tzw. subskrypcji.
Wielu z użytkowników programów komputerowych nie zastanawia się nad rodzajem ich licencji. Klienci często uważają, że mogą używać oprogramowania bez ograniczeń, co nie zawsze jest zgodne z prawdą. Korzystanie z software’u jest objęte pewnymi ograniczeniami, których nieznajomość nie zwalnia z obowiązku ich przestrzegania i może skutkować konsekwencjami prawnymi. Każdy twórca, udostępniając swoje programy czy aplikacje, może dowolnie określić warunki ich używania. Warunki te powinny być zawarte w licencji właśnie i określać, kto, w jaki sposób i jak długo może używać oprogramowania.
Licencja wieczysta
Jednym z warunków użytkowania oprogramowania, jaki powinna precyzować licencja, jest czas, w którym można z niego korzystać. Jeżeli jednak ta kwestia w licencji nie zostanie uregulowana, prawo autorskie zakłada, że licencja zostaje udzielona na okres 5 lat na terytorium, w którym znajduje się siedziba licencjobiorcy, a po ich upływie uprawnienia do korzystania z programu gasną. Bardzo często w umowach licencyjnych oprogramowania znajdują się postanowienia, że licencja jest udzielana bezterminowo, na czas nieoznaczony lub wieczyście. Mamy wtedy do czynienia z licencją wieczystą, pozwalającą na użytkowanie oprogramowania bez ograniczeń czasowych. Raz zakupiony program możemy używać dożywotnio, co wiąże się z wysokim niekiedy, ale jednorazowym kosztem. Inaczej jest w przypadku subskrypcji, gdzie początkowy koszt jest niższy, ale ponoszony cyklicznie.
Subskrypcja oprogramowania
Subskrypcja oprogramowania to pewnego rodzaju „wypożyczenie” programu na określony czas zamiast wykupienia pełnopłatnej wersji. To model dystrybucji software’u, będący ciekawą alternatywą dla tradycyjnej oferty.
Taki rodzaj abonamentowego dostępu do aktualnej zawartości jest znany już od dłuższego czasu, a obecnie wielu z nas korzysta przynajmniej z jednego serwisu, który dostarcza swoje usługi lub produkty w takiej formie. Taki rodzaj dystrybucji stosują serwisy streamingowe VOD (Video On Demand), jak np. Netflix i HBO GO lub muzyczne, np. Spotify. Subskrypcje powoli obejmują już wszystkie branże, i coraz częściej producenci oprogramowania oferują takie modele licencji, które umożliwiają subskrypcję oprogramowania za określoną, stałą opłatą miesięczną lub roczną – wyjaśnia przedstawiciel sklepu internetowego z oprogramowaniem Klucz System.
Omawiając obie formy dystrybucji oprogramowania komputerowego, warto posłużyć się przykładem firmy Microsoft. Gigant z Redmond od wielu lat udostępnia na rynku swój najpopularniejszy pakiet biurowy MS Office na zasadach licencji wieczystej oraz właśnie w formie subskrypcji.
Pakiet Office 2019 a Office 365 – główne różnice
Pakiet biurowy MS Office został wprowadzony na rynek już w 1989 roku, a jego najnowsza odsłona to Office 2019, który jest jednym z najbardziej atrakcyjnych zestawów narzędzi biurowych, zarówno dla firm jak i do domowego użytku. Opierając się na licencji wieczystej, pakiet MS Office sprzedawany jest bezterminowo – raz zakupiony produkt nie ma daty wygaśnięcia. Licencja jest stała, koszt jednorazowy, a raz zakupiony zestaw programów można aktywować i używać legalnie na zawsze. Nie trzeba martwić się faktem, że oprogramowanie po pewnym czasie przestanie działać z powodu wygaśnięcia umowy, co jest głównym atutem takiego rozwiązania. Programy otrzymują po zakupie regularne poprawki dotyczące zabezpieczeń i błędów, ale pozbawione są większych zmian w funkcjonalności, co prowadzi z upływem czasu do starzenia się pakietu. Chcąc korzystać z najnowszych rozwiązań i funkcji w programach Office, użytkownik jest zmuszony do zakupu nowszej odsłony całego pakietu.
Office 365 to pakiet tych samych programów biurowych, które oferuje Office 2019, do których dostęp uzyskujemy w ramach opłacania abonamentu. Licencja w tym wypadku ma datę jej wygaśnięcia i musi być cyklicznie odnawiana, w przeciwnym razie oprogramowanie nie może być używane. Początkowy koszt subskrypcji jest znacznie niższy niż wykupienie licencji wieczystej, chociaż z biegiem czasu może znacznie je przerosnąć. Możemy jednak w dowolnym momencie zrezygnować z abonamentu z powodu np. migracji na inne oprogramowanie czy platformę. Ponadto używane oprogramowanie cały czas ewoluuje, oprócz łatek poprawiających działanie i bezpieczeństwo, pakiet otrzymuje regularnie aktualizacje, dodające lub modernizujące istniejące funkcje. Korzystanie z Microsoft 365 funkcjonuje na zasadzie wynajmu, którego koszt przy długim czasie użytkowania przewyższy cenę zakupu licencji wieczystej, ale mamy dostęp do najnowocześniejszych rozwiązań i dodatkowych usług serwerowych w chmurze, które mogą być świadczone tylko poprzez subskrypcję (np. dysk wirtualny dla firm One Drive o pojemności 1 TB, do którego dostęp jest możliwy z każdego miejsca na ziemi za pomocą urządzenia podłączonego do Internetu).
Podsumowując, każdy z przedstawionych sposobów licencjonowania może być atrakcyjny dla użytkownika. Wybór uzależniony jest od złożoności projektu, do którego potrzebne jest oprogramowanie, jego czas trwania. Posiadanie software’u na własność wydaje się być kuszące i z pewnością jest tańsze przy długim okresie użytkowania, jednak należy pamiętać, że z upływem czasu stanie się coraz bardziej przestarzałe, co wymusi zakup nowego oprogramowania i kolejnej licencji wieczystej. W niektórych przypadkach najkorzystniejsze może się okazać metoda łączenia i korzystania z obu modeli licencjonowania.
