ENIAC — Electronic Numerical Integrator And Computer obchodził w tym roku 75. urodziny. Pierwszy na świecie swobodnie programowalny komputer elektroniczny opracowano na zlecenie armii amerykańskiej. Powstał na Uniwersytecie Pensylwanii do obliczania tablic balistycznych i zaprezentowany publicznie 15 lutego 1946 roku. „New York Times” pisał wtedy o „niesamowitej maszynie”. Ta maszyna zapoczątkowała nową erę przemysłową.
Pierwszy komputer – 27-tonowy potwór
Kiedy powstał pierwszy komputer, ludzie nie zdawali sobie sprawy, jaką rolę odegra w historii ludzkości.
27-tonowy ENIAC zajmował pomieszczenie – 170 metrów kwadratowych powierzchni. Dla porównania — średnia powierzchnia mieszkalna to około 75 metrów kwadratowych. Jednak nie tylko jego rozmiar, jego zużycie energii było ogromne — zamiast mikrochipów użyto 17 468 lamp elektronowych, które zużywały 174 kilowatogodziny. Dla porównania nowoczesna lodówka o średniej pojemności 250 litrów zużywa tylko 145 kilowatogodzin rocznie.
Jeśli choć jedna z lamp elektronowych uległa awarii, miało to wpływ na działanie całego urządzenia. Gdyby tak się nie stało, ENIAC mógłby dodawać lub odejmować w 0,2 milisekundy. Oprócz dodawania i odejmowania kalkulator opanował również mnożenie, dzielenie i wydobywanie pierwiastka kwadratowego.
Podzielono go na pojedyncze, szafkowe moduły, pomiędzy którymi nawiązano komunikację za pomocą połączeń wtykowych. Nie było żadnych dziurkowanych taśm ani innych nośników pamięci, komendy wprowadzano za pomocą okablowania. Dziś trudno to sobie wyobrazić – co chwilę patrzymy na smartfon, elektroniczny komputer tysiąc razy mniejszy od ENIAC, ale z dużo większą liczbą funkcji i znacznie większą mocą obliczeniową. Smartfon może przetwarzać ponad 30 miliardów instrukcji na sekundę, podczas gdy ENIAC mógł obsłużyć tylko 5000 operacji arytmetycznych na sekundę. Niemniej jednak w tamtych czasach była to sensacja. Urządzenie sprzed 75 lat teraz było pionierem ery komputerów.
Wojna — siła napędowa rozwoju komputeryzacji
Jak to często bywa, siłą napędową była wojna. Inżynier John Presper Eckert i fizyk John William Mauchly opracowali ENIAC na zlecenie armii amerykańskiej, aby pomóc artylerii w skomplikowanym obliczaniu torów lotu podczas II wojny światowej. W 1942 roku dwaj amerykańscy naukowcy rozpoczęli prace nad projektem niesamowitej maszyny, która przeszła do historii pod nazwą ENIAC 1. Jednak rzeczywisty rozwój ENIAC 1 rozpoczął się dopiero na rok przed lądowaniem aliantów w Normandii. Kiedy sensację technologiczną upubliczniono 15 lutego 1946 r. w artykule w „New York Times”, wojna już dawno się skończyła.
Następna misja giganta komputerowego nie nadchodziła długo. Dopiero podczas zimnej wojny ENIAC 1 odegrał ważną rolę — był używany przez amerykańskich naukowców z Los Alamos do obliczenia niszczącej mocy pierwszej bomby wodorowej. ENIAC 1 działał do 1955 roku. Następnie został rozebrany na poszczególne części, które zostały rozesłane do różnych instytucji.
Kiedy powstał pierwszy komputer i rozpoczęła się nowa era
Niemniej jednak ENIAC 1 otworzył drogę do zupełnie nowej ery przemysłowej, pokazując, jak stabilna była ta technologia – tym samym rozwiewając obawy wszystkich krytyków. Jego bezpośredni następca, BINAC, został więc już zaprojektowany do masowego użytku przez producenta samolotów Northrop.
Projekt z 1996 roku pokazuje, jak szybko postępował rozwój technologii komputerowej od czasu wynalezienia ENIAC 1. W projekcie „ENIAC on a Chip” studenci informatyki z Pennsylvania University sprowadzili całą moc obliczeniową ENIAC do jednego mikroukładu, czyli tylko sześć na sześć milimetrów.
Kalkulator ENIAC kontra Z1
Pytanie, które wciąż pojawia się w związku z ENIAC 1, dotyczy tego, czy rzeczywiście był to pierwszy prawdziwy komputer. Wielu historyków techniki postrzega jako wynalazcę współczesnego komputera niemieckiego inżyniera Konrada Zuse. Zuse opracował Z1. Była to mechaniczna maszyna licząca. Jej celem było wykonywanie obliczeń statycznych. Następca urządzenia, Z3, współpracował już z przekaźnikami elektrycznymi i był pierwszym na świecie w pełni automatycznym, sterowanym programowo i swobodnie programowalnym komputerem. ENIAC 1 miał jednak znacznie większą moc obliczeniową.
